[DE MORGEN]
CARTOON IN OBAMA-BIJLAGE WEKT VERONTWAARDIGING
Is De Morgen racistisch?
Bart Eeckhout − 24/03/14, 06u00
© DM.
Je zal het altijd zien. Net wanneer De Morgen uitpakt met een journalistiek werkstuk van een extra katern over Barack Obama, vangt de krant internationale tegenwind met één, toegegeven, smakeloze grap over de Amerikaanse president.
De denkfout die ook ditmaal gemaakt werd, is de overtuiging dat racisme algemeen niet meer aanvaard wordt en dat er dus veilig mee kan gelachen worden.
Het was zaterdagmiddag rond vier uur toen de Nigeriaans-Belgische schrijfster Chika Unigwe de tweet rondstuurde: "We hebben nog veel werk aan de winkel. Shame on @demorgen." Het bericht was vergezeld van een foto met een fragment uit 'The Daily Herald', de wekelijkse satirische bijdrage in deze krant. 'De Herald' was dit weekend, net als het 'Reporter'-katern dat eraan voorafgaat, volledig gewijd aan president Obama, naar aanleiding van zijn komst naar België deze week. In het betreffende onderdeel zie je hoe president Poetin een foto ingestuurd zou hebben waarin hij het Amerikaanse presidentenpaar een apengezicht geeft.
Dat was uiteraard als grap bedoeld, maar het pakte helemaal verkeerd uit. "Een poging tot anti-Poetingrap die compleet de verkeerde kant uit schiet", vat EU-correspondent Michiel Van Hulten het, ook al op Twitter, adequaat samen. Velen zien er een banalisering van racisme in.
Dat was uiteraard als grap bedoeld, maar het pakte helemaal verkeerd uit. "Een poging tot anti-Poetingrap die compleet de verkeerde kant uit schiet", vat EU-correspondent Michiel Van Hulten het, ook al op Twitter, adequaat samen. Velen zien er een banalisering van racisme in.
Zo rolt de bal van protest verder. Chika Unigwe, die ook in de Angelsaksische wereld een grote renommee heeft als auteur, tweet haar woedende reacties in het Engels en het Nederlands de wereld in. Ze krijgt behoorlijk wat bijval. Een beetje in Vlaanderen, veel in Nederland, en heel veel in de VS. Ook mensen uit Nigeria en andere Afrikaanse landen uiten hun verontwaardiging en beschuldigen de krant van racisme. De Nederlandse nieuwssite Joop.nl, verbonden aan omroep Vara, wijdt er een stukje aan dat deelt in de verontwaardiging.
In eigen land blijft de toon kalmer. Omdat Belgen/Vlamingen nu eenmaal stiekem allemaal racisten zijn? Of omdat velen menen dat De Morgen, toch bekend om haar onverdacht antiracistisch standpunt, niet plots van koers is gewijzigd, maar een moment van slechte smaak heeft gehad? De tweede verklaring klinkt aannemelijker. Ze biedt ook een uitleg voor de hevige emotionele reacties uit de rest van de wereld. Ontdoe je het fragment van zijn context van satirische pagina in een voorts doorwrochte themabijlage, dan komt inderdaad in plaats van een aangebrande grap een beeld van onversneden racisme naar voor. Dat risico is vooraf onvoldoende ingeschat, beseft de redactie nu.
Dunne lijn
Toen De Morgen begin deze maand naar aanleiding van Vrouwendag uitpakte met een gelijksoortige thematische bijlage over gendergelijkheid, stond daar een bijdrage in over de terugkeer van seksisme onder een vaak ironisch omhulsel. Veel van de argumenten die toen werden aangehaald om dat seksisme te ontmaskeren, zijn - helaas - ook van toepassing op de manier waarop in dit geval met racisme is omgesprongen. Alles, en zeker ook de eigen kernwaarden, moet in principe met satire gerelativeerd kunnen worden. Maar dan moet de grap wel werken.
De denkfout die ook ditmaal gemaakt werd, is de overtuiging dat racisme algemeen niet meer aanvaard wordt en dat er dus veilig mee kan gelachen worden. Het kan als absurde grap bedoeld zijn om een zwarte president te doen veranderen in een aap, maar te licht wordt hier vergeten dat, met name in de VS, de schandelijke gelijkstelling tussen zwarten en apen nog geregeld opduikt. En dan is het niet om te lachen bedoeld. Het maakt het erg begrijpelijk dat sommigen zich gekwetst voelen door de poging tot satire in de krant.
Lachen met racisme blijft, zo blijkt nu weer, een dunne lijn. Dat gaat niet eens over vrije meningsuiting, maar over goede smaak. Juist op een moment waarop de Nederlandse politicus Geert Wilders zich te buiten gaat aan ernstige racistische provocaties, ligt dit thema ook bij ons weer gevoeliger. Het verklaart ten dele waarom de mislukte Obama-grap ook vanuit Nederland zoveel hevige reacties uitlokt.
De Morgen biedt haar verontschuldigingen aan aan al wie zich beledigd voelt door de betreffende passage in de krant. Sorry. Wij pleiten in dit geval schuldig aan slechte smaak. Met even grote overtuiging als altijd blijven wij ons aan de kant scharen van al wie tegen elke vorm van racisme strijdt. Zoals de rest van de Obama-bijlage dit weekend al illustreerde, zullen wij dat dagelijks in onze journalistieke praktijk proberen duidelijk te maken.
Aarzel niet om ons erop te wijzen als we een keer uit de bocht gaan.
In eigen land blijft de toon kalmer. Omdat Belgen/Vlamingen nu eenmaal stiekem allemaal racisten zijn? Of omdat velen menen dat De Morgen, toch bekend om haar onverdacht antiracistisch standpunt, niet plots van koers is gewijzigd, maar een moment van slechte smaak heeft gehad? De tweede verklaring klinkt aannemelijker. Ze biedt ook een uitleg voor de hevige emotionele reacties uit de rest van de wereld. Ontdoe je het fragment van zijn context van satirische pagina in een voorts doorwrochte themabijlage, dan komt inderdaad in plaats van een aangebrande grap een beeld van onversneden racisme naar voor. Dat risico is vooraf onvoldoende ingeschat, beseft de redactie nu.
Dunne lijn
Toen De Morgen begin deze maand naar aanleiding van Vrouwendag uitpakte met een gelijksoortige thematische bijlage over gendergelijkheid, stond daar een bijdrage in over de terugkeer van seksisme onder een vaak ironisch omhulsel. Veel van de argumenten die toen werden aangehaald om dat seksisme te ontmaskeren, zijn - helaas - ook van toepassing op de manier waarop in dit geval met racisme is omgesprongen. Alles, en zeker ook de eigen kernwaarden, moet in principe met satire gerelativeerd kunnen worden. Maar dan moet de grap wel werken.
De denkfout die ook ditmaal gemaakt werd, is de overtuiging dat racisme algemeen niet meer aanvaard wordt en dat er dus veilig mee kan gelachen worden. Het kan als absurde grap bedoeld zijn om een zwarte president te doen veranderen in een aap, maar te licht wordt hier vergeten dat, met name in de VS, de schandelijke gelijkstelling tussen zwarten en apen nog geregeld opduikt. En dan is het niet om te lachen bedoeld. Het maakt het erg begrijpelijk dat sommigen zich gekwetst voelen door de poging tot satire in de krant.
Lachen met racisme blijft, zo blijkt nu weer, een dunne lijn. Dat gaat niet eens over vrije meningsuiting, maar over goede smaak. Juist op een moment waarop de Nederlandse politicus Geert Wilders zich te buiten gaat aan ernstige racistische provocaties, ligt dit thema ook bij ons weer gevoeliger. Het verklaart ten dele waarom de mislukte Obama-grap ook vanuit Nederland zoveel hevige reacties uitlokt.
De Morgen biedt haar verontschuldigingen aan aan al wie zich beledigd voelt door de betreffende passage in de krant. Sorry. Wij pleiten in dit geval schuldig aan slechte smaak. Met even grote overtuiging als altijd blijven wij ons aan de kant scharen van al wie tegen elke vorm van racisme strijdt. Zoals de rest van de Obama-bijlage dit weekend al illustreerde, zullen wij dat dagelijks in onze journalistieke praktijk proberen duidelijk te maken.
Aarzel niet om ons erop te wijzen als we een keer uit de bocht gaan.
REACTIE VAN DE MAKER VAN 'THE MORNING HERALD'
© DM.
Marc Van Springel, de man die voor De Morgen elke week 'The Morning Herald' bij elkaar puzzelt, is geschrokken van de heisa die zijn satirische pagina dit weekend veroorzaakte. "Als je alle context weglaat, blijft enkel een grove, racistische foto over. Dat was nooit mijn bedoeling."
De context bepaalt in deze alles, benadrukt Van Springel. "Bovenaan de pagina stond het fictieve Twitterdagboek van de Amerikaanse president waarin die de Russische president Poetin door het slijk haalt. En dus leek het me wel leuk om Poetin daar elders op de pagina op te laten reageren."
Een al even fictieve reactie bestaand uit een aantal Obamagrappen die Van Springel van het internet plukte. Daarbij ook de verguisde fotomontage van Michelle en Barack Obama. "Een montage die ik zelf nooit zou maken", benadrukt Van Springel. "Het idee is dat Poetin op het internet snel een paar beledigende grappen over Obama bij elkaar heeft gezocht. Ik ging ervan uit dat iedereen de foto wel zou herkennen. Het is een afbeelding die op het wereldwijde web al veel langer de ronde doet."
Maar de bewuste fotomontage belandde uiteindelijk zonder die broodnodige context op sociale media allerhande. Met een stroom van negatieve reacties tot gevolg. "Begrijpelijk", vindt ook Van Springel. "Het is een grove, racistische grap die enkel binnen een heel specifieke satirische context door de beugel kan."
De context bepaalt in deze alles, benadrukt Van Springel. "Bovenaan de pagina stond het fictieve Twitterdagboek van de Amerikaanse president waarin die de Russische president Poetin door het slijk haalt. En dus leek het me wel leuk om Poetin daar elders op de pagina op te laten reageren."
Een al even fictieve reactie bestaand uit een aantal Obamagrappen die Van Springel van het internet plukte. Daarbij ook de verguisde fotomontage van Michelle en Barack Obama. "Een montage die ik zelf nooit zou maken", benadrukt Van Springel. "Het idee is dat Poetin op het internet snel een paar beledigende grappen over Obama bij elkaar heeft gezocht. Ik ging ervan uit dat iedereen de foto wel zou herkennen. Het is een afbeelding die op het wereldwijde web al veel langer de ronde doet."
Maar de bewuste fotomontage belandde uiteindelijk zonder die broodnodige context op sociale media allerhande. Met een stroom van negatieve reacties tot gevolg. "Begrijpelijk", vindt ook Van Springel. "Het is een grove, racistische grap die enkel binnen een heel specifieke satirische context door de beugel kan."
No comments:
Post a Comment