OM DEUR TE BREEK...

Om deur te breek deur dit wat mense

sien as perk van jou vermoë;

om vas te weet die gees se grense

word bepaal deur wat jy glo;

Om van die wêreld om en in jou

te bewaar vir dié wat kom;

om alles wat die lewe inhou

na te speur tot by die bron.

Om te verfyn wat onvolmaak is,

die gees se vlugte vas te pen;

om aan te gryp wie ongeraak is,

om skerp te kyk en diep te ken;

Om na te streef wat hoog en blink is

en in jou grootheid klein te bly;

om te bepeins wat nooit gedink is

en jou neerlae te bely.

Om voort te gaan as ander ophou,

selfs van vooraf te begin;

om uit die puin weer te kan opbou

en jou neerlae te oorwin.

[Koos du Plessis]

Sedert die aanvang van my ballingskap, is ek uit innerlike bewoënheid besig om die grondveste van my bestaan en lewens- en wêreldbeskouing deurtastend te ondersoek.

Dié disseksie en beskouing fokus onder andere

·  op die aard van my/die lewe;

·  op my synde as sodanig;

·  op my geloof;

·  op my toekomsverwagtinge;

·  op my eie en die identiteit van my volk.

Wanneer ek my afvra: “Wat is (die) lewe?”, en in die antwoord probeer onderskei tussen dinge wat léwe en dinge wat nié lewe nie, dan loop ek my vas, want op ’n kontinuum van “mees anorganiese” of “lewelose” aan die een kant, tot “mees organiese” of “lewendige” aan die ander kant, vind ek geen onderbreking – daar bestaan geen natuurlike (óf “kulturele”) gaping wat dui op ’n oorgang van die anorganiese na die organiese nie.

My synde is, in aardse terme, niks buitengewoons – die aarde, met alles daarop en daarin,LEWE: van die hardste, skitterende diamant tot die onopvallendste, vale mens LEWE!

Nóg is het einde niet: volgens die getuienis van die grootste natuurwetenskaplikes - oor minstens die laaste halfeeu - bestaan daar nêrens in die universum lewe soos wat ons dit ken nie en dit maak gevolglik die aarde uniek in minstens hierdie heelal en elke volk uniek op hierdie aarde en elke individu uniek in iedere volk!

{Soos wat oorlog die voortsetting van diplomasie op ’n ander wyse is, só is “dood”die voortsetting van die lewe in ’n ander (verskynings)vorm.}

[Dit is nié energie wat nie geskep of vernietig kan word nie, eerder lewe.]

Indien dit wáár is, wat word

· van die beweerde heiligheid van die lewe?

· van (byvoorbeeld) fundamentele menseregte?

· van teenkanting teen geweld?

· (wat ís geweld dan?)

Gerard Bodifeé skryf in sy boek, Ruimte voor Vrijheid, dat die groot verdienste van Johannes Kepler en Thomas Hobbes onder andere daarin geleë was dat hulle die werklikheid probeer verklaar het sonder om hul subjektiewe, persoonlike voorkeure daarop af te druk.

Sir Isaac Newton het by geleentheid geskryf (sonder erkenning, soos dit blyk): “If I have seen further it is by standing on the shoulders of giants.”

(Dit lyk vir my asof Newton veronderstel was om erkenning te gee aan Bernard van Chartres, wat gesê het: “We are like dwarfs on the shoulders of giants, so that we can see more than they, and things at a greater distance, not by virtue of any sharpness of sight on our part, or any physical distinction, but because we are carried high and raised up by their giant size.”)

My roeping is egter om vas te stel waarop die reuse staan en wanneer ek daardie basis ondersoek, vind ek “...dat waar ek ook al my voet sit, is water.”

Of soos Ou Oom “Maer” Willem, in die motto van N.P. van Wyk Louw se Swaarte- en Ligpunte, dit stel: “Weet jy jong, ek het nog altyd só ’n beskouing van klippe gehad: daar waar ons meen sit sy swaarheid: daar is dalk iets ligs.”

Wanneer ek my lewe en dié van die aarde met alles daarop en daarin en die getuienis van die (reuse) wetenskaplikes oor die kosmos beskou, dan is dit duidelik dat daar weinig, indien enige, sprake van ’n voltooide skepping bestaan, inteendeel: die "geskape" werklikheid is onophoudelik besig om te verander: om méér werklikheid te word en “orde” of “ordelikheid” steeds minder.

Ek besef dan dat die enigste moontlike sin of betekenis wat daar bestaan, dié is wat ek self aktief aan die werklikheid gee en dat dié onderworpe is aan die reuse skouers waarop ek noodwendig en ongevraagd tereg(ge)kom (het), met dien verstande dat ek ook besef dat die reuse ook maar ’n poging aangewend het om orde en begrip te stig in ’n “chaotiese” werklikheid, wat nog steeds onophoudelik en onstuitbaar verander.

Wanneer ek in al dié onsekerheid my lewe lei/ly, kan ek slegs ’n gekwalifiseerde peiling op die reuse neem ... ’n terugpeiling op my afkoms en geskiedenis… en ’n vooruitpeiling op my doel. Op dié wyse vind ek my posisie in ’n wanordelike universum.

... en in pragtige, perfekte Ptolmaïse konsentriese sirkels brei dié insig uit van mý na my gesin, na my volk en verder na dié wat wíl...

O Wye en Droewe Land

O wye en droewe land, alleen

onder die groot suidersterre.

Sal nooit ’n hoë blydskap kom

deur jou stil droefenis?

Jy ken die pyn en eensaam lye

van onbewuste enkelinge,

die verre sterwe op die veld,

die klein begrafenis;

eenvoudige mense wat getrou

en enkeld bitter dinge doen,

en enkeld val soos korrels saad;

stil daad, klein trou, klein trouloosheid

van dié wat om ’n ander diens

soos knegte jou verlaat.

Sal nooit ’n magtige skoonheid kom

oor jou soos die haelwit somerwolk

wat uitbloei oor jou donker berge,

en nooit in jou ’n daad geskied

wat opklink oor die aarde en

die jare in hul onmag terge;

’n grootsheid van so suiwer glans,

dat mense in ’n verre land

wat van jou naam die melding hoor,

met wilde en helder oog sal staar

soos vroeë vaarders in die nag

verslae gesien het kim bo kim

die nuwe, blom-groot sterre styg

óp uit jou see se wit gevaar?

[N.P. van Wyk Louw]